Bebek Nasıl Uyutulur? Ağlatmadan Bebek Uyutmak Mümkün mü?
Her bebek özeldir ve aslında tek bir uyku rutini yoktur. Yetişkinlerde dahi uykusuzluk sorunlarında kişiye özel nedenler araştırırken, daha kendini ifade edemeyen bebeklerin hepsinin belirli nedenlerden dolayı uyumadığını nasıl söyleyebiliriz? Ya da her insanın genetiği, doğum macerası ya da aile yapısı farklı iken nasıl uyku düzenini sadece üç ya da dört yöntemle sağlayabiliriz? Uyku gibi doğal, mecburi ve döngüsel bir süreç söz konusu iken, bebeğimizi strese sokup onu ağlatarak nasıl güvenli bir uyku olduğunu düşünebiliriz?
Bu bakımdan “Bebek nasıl uyutulur” sorusu da “Bebek neden uyumaz” sorusu kadar önemlidir. Halihazırda önerilen ya da maalesef ki kullanılan pek çok yöntem “Bebek neden uyumaz” sorusunu göz ardı ederek “Bebek nasıl uyutulur” ya da “Bebeğe uyku eğitimi nasıl verilir” sorularını cevaplar. Oysa, bir ihtiyaç olan uykudan mahrum kalmak zaten başlı başına bir sorunken bu sorunun çözümü bebeği strese sokup zorla uyutmak olabilir mi? Bu bakımdan bebek uyku eğitimi, bebeğe değil ebeveyne verilmesi gereken bir eğitimdir. Ebeveyn, bebek uyku düzeni hakkında genel ve yeterli bir bilgiye sahip olduktan sonra kendi bebeğinin uyku sorunlarını anlayacak düzeye gelmelidir. Peki bu mümkün mü? Elbette mümkündür. Doğru bilgi kanalları ile ebeveynler uyku hakkında gerekli donanımlara sahip olabilirler.
Bebekler Neden Ağlar?
Gerçek ve yalan ağlama arasındaki fark, uyku düzeni konusunda oldukça önemlidir çünkü bebeğinizin ihtiyaçlarını ancak bu farkı anlayarak karşılayabiliriz. Bebeklerin iletişim dili ağlamak olduğu için ebeveynlerin bu dili çözmesi gerekir. Ancak her ebeveyn bilir ki ağlamak o kadar basit bir eylem değildir. Çocuklar bazen sadece istedikleri şeyi yaptırmak istediği için ağlarlar. Ebeveyn, gerçek ile sahte ağlama arasındaki farkı anlayamazlarsa çocukları ile iletişim kuramazlar.
Gerçek ağlama, fiziksel ya da ruhsal ihtiyaç giderilmediği zaman ortaya çıkar. Çocuk ya da bebek, ihtiyacını ağlayarak dile getirir. Doğal bir süreçtir. Gerçek ağlamada gözden yaş gelir ve ihtiyaç karşılanana kadar bu devam eder. Gerçek ağlamanın özellikleri şunlardır:
⦁ Doğal bir ağlama olduğu için gözden yaş gelir.
⦁ Bebeğin ya da çocuğun ihtiyacı karşılansa da hemen dinmez. Duygusal bir süreç olduğu için sakinleşmek zaman alır.
⦁ Çocuğa neden ağladığı sorulduğu zaman çocuk neden ağladığının cevabını vermeye çalışır.
⦁ Gerçek ağlama uyku, yemek gibi doğal ihtiyaçlar içindir.
⦁ Gerçek ağlama can yanması, stres, hastalık nedeni ile olabilir.
⦁ Uyku kalitesinin düşmesi, yeniden uykuya dalamama gerçek ağlama nedenleridir.
Sahte ya da yalancı ağlama çocuk 6 aylıkken başlayabilir. Gerçek ağlamadan farklıdır ve ebeveynler her ne kadar fark etmese de çok küçük yaşlarda bile bebeklerde yalancı ağlamalar olabilir. Yalancı ağlamanın özellikleri şunlardır:
⦁ Bazı çocuklar yalancı ağlama sırasında gözlerinden yaş getirmeyi başarsa bile genelde yalancı ağlamada gözden yaş gelmez.
⦁ Yalandan ağlama genelde keyfi istekler için olur. Burada bir noktaya dikkat çekmek gerekir. Annesinin memesini isteyen bir çocuğun ağlaması keyfi değildir. Bu konu “Beslenme ve Uyku Düzeni” adlı makalede detaylıca işlenmiştir.
⦁ Yalancı ağlamada bebeğin ya da çocuğun isteği gerçekleştiğinde ağlama hemen diner. Çünkü bu ağlama duygusal bir sıkıntıdan kaynaklanmaz.
⦁ Yalancı ağlamada bebek ve çocuklarda kendine zarar verme, nefes tutma gibi kasti zarar verme davranışları gözlenir.
⦁ Yalancı ağlama sırasında çocuğa ihtiyaçları sorulduğunda çocuk cevap vermeyebilir ve ağlama eylemini daha da şiddetli hale getirerek devam edebilir.
Yapılan pek çok araştırma, yalancı ağlamanın sanıldığından çok daha uzun süre önce, hatta bebeklik döneminde ortaya çıktığını göstermektedir. Maalesef çocuklar, yalan söylemeye de yalandan ağlamaya da çok küçük yaşta başlarlar.
Japonya’da yapılan araştırmalar, yalancı ağlamanın 5 -6 aylık bebeklerde görüldüğünü göstermektedir. Bu da bebeklerde uyku düzeninin oturmaya başladığı döneme denk gelmektedir. Bu bakımdan uykusunda ağlamasının gerçek mi sahte ağlama mı olduğu, ebeveyn tarafından anlaşılmalıdır. Buna göre, bebeğin ihtiyaç yüzünden mi ağladığı yoksa bir istekleri yerine gelmediği için mi ağladığı anlaşılabilir.
Bebeklerde Uyku Problemi Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Bebeğim neden uyumuyor sorununun cevabı her zaman “Bebeğimde uyku sorunu var” anlamına gelmez. Bebeklerin belirli bir süreden sonra gece uykusundan uyanması normaldir. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi bebekler gece– gündüz uykusuna alışana kadar aktif uyku sürecine geçemeyebilir ya da gece uyanmaları olabilir:
Bir bebeğin gece 3 – 4 kez uyanması normaldir. Bebekler, uyandıkları için uykuya dalamadıkları için ağlarlar. Bunu engellemenin yolu ise bebeği ağlarken bırakmak ya da odada ona temas etmeden durmak kesinlikle değildir.
Bebekler, ebeveynlerin desteklerini, sevgilerini görmediği zaman huzursuz olurlar. Evet, uykuya dalabilirler ama bu durum onların ruh sağlığını olumlu yönde etkilemeyecektir.
Bebekler Gece Neden Uyumaz?
Yenidoğan bebekler 12 – 16 saat arası, 2 – 3 aylık bebekler 3 – 4 saat kesintisiz uyumalıdır. Dördüncü aydan sonra bebeklerin gece uykusu gündüz uykusundan daha uzun sürmeye başlar. Dördüncü aydan önce bebekler gece uykusu uyumadığı için sorunlu ya da hasta değildir.
Altı aylık bir bebek gece uykusunu 5 – 6 saat uyur ve birkaç kez uyanır. Altı aylık bebeklerin gece uykudan kalktıktan sonra sağlıklı iseler uykuya yeniden dalarlar. Bebekler gece neden uykuya dalamaz sorunun cevabı altı aylık bebekler eğer üç veya dört kez uyanıyor ve uykuya dalamıyorsa geçerlidir.
Bebeklerin kolay uykuya dalması için doğru bilinen yanlışlar sıkça yapılmaktadır. Bebeklerin uyku dalması için doğru bilinen yanlışlar şu şekildedir:
⦁ Bebeği uykudan önce oynayarak yormak, yorgun bebeğin daha kolay uyuyacağını düşünmek
⦁ Süt ve süt ürünleri ile gece öğün yapmak
⦁ Bebek istemeden ya da aniden memeden kesmek
⦁ Anne ya da baba ile teması bebek hazır olmadan kesmek
⦁ Bebeği güven duygusundan mahrum etmek
⦁ Bebeklerin uyku rutinini oluşturmamak
⦁ Bebeklere uygun olmayan bir bebek odasının olması
Bebeklerin Uykusu Ne Zaman Düzene Girer?
Bebeklerde uyku düzeni nasıl olur sorusuna daha ayrıntılı cevap bulmak için “Bebeklerde Uyku Düzeni” adlı yazımıza göz atabilirsiniz. Bebeklerdeki uyku düzeni dört aylık ve sonrasında düzene binmektedir. Dört aydan önceki uyku atakları, gelişiminden kaynaklıdır.
Bebeklerin uykularının düzenli olması için şunlara dikkat edilmelidir:
⦁ Bebek uykudan önce yorulmamalıdır. Yorgun bebek, kaliteli bir uyku çekemez hatta genelde yorgun olan bebekler gece çok sık uyanırlar.
⦁ Altı aydan daha önce anne sütünün kesilmesi önerilmemektedir. Ek gıdaya geçişte ya da bebeğin anne sütünden mahrum olması bebeğin uyku düzenini etkiler.
⦁ Süt ve süt ürünlerinde bulunan laktoz, nüfusun %70’lik kısmının alerjen olduğu bir besindir. Pek çok kişi, sütün çocukların uyku kalitesini arttırdığını düşünür. Ancak tam tersine süt ve süt ürünleri bebeklerde gaz ve şişkinliğe neden olup uyku düzenlerini olumsuz yönde etkiler.
⦁ Bebekler ebeveynlerinden güven ve destek almak zorundadır. Kendini güvende hissetmeyen bebeklerde uyku sorunları baş gösterir. Bebeklere verilen uyku eğitimi, anne ve babanın bebeği odaya bırakması ya da ona temas etmemesi üzerine kurulur. Bu durumda bebeklerin uyku düzeni olumsuz yönde etkilenmektedir.
Bebeklerin Uykusu Nasıl Olmalıdır?
Bebeklerin uyku düzeni onlara özeldir. En önemlisi de bebeği ağlatmadan, onu strese sokmadan uyutmak gerekir. Bu nedenle bebeğin ağlatıldığı, onun strese sokulduğu bir uyku eğitimi bebeklerin ruh sağlığı yönünden olumlu değildir.
Bebeklere uyku eğitimi verilmez. Bebekler güven duygusunu hissetmelidir. Uyku, doğal bir süreç olduğu için bebekler zaten uykuya hazırdır ve güven ortamında kendi kendilerine uyumayı öğreneceklerdir. Olması gereken ebeveynlerin güven duygusunu vermesi, bebeğin uyku ritmini oturtmasıdır. Bunun için psikolojik destek almak, uyku hakkındaki tüm detaylara hakim olmak oldukça önemlidir.
KAYNAKÇA
Bircan Kahraman. 3-12 AYLIK BEBEKLERİN UYKU ALIŞKANLIĞI VE UYKU SORUNLARI İLE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER. Yüksek Lisans Tezi
Akar, A. S. (2020). 0-2 yaş aralığındaki bebeklerin uyku düzenini etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Online Kaynak
Gonca Yılmaz, Berkan Gürakan. Çocuklukta Uyku Düzeni Sorunları. STED 2002 cilt 11, sayı 8, 289. Online Kaynak